Құрылыс материалдары өндірісінің деңгейі

Құрылыс материалдарын шығаратын отандық өндірушілер былтыр алдыңғы жылдың жетістігін қайталай алмаған. 2022 жылы желтоқсанда саладағы өндіріс көлемінің физикалық индексі 101,3 пайыз болған. Ал 2021 жылдың 12 айын­да көрсеткіш 109,8 пайызды құраған. Соңғы рет құрылыс саласы мұндай оң нәтижеге 2013 жылы қол жеткізген екен.

Energyprom мәліметінше, еліміздегі құрылыс материалдары өндірісінің кө­ле­мі алғаш рет номиналды мәнде трил­лион­дық межеден асып түсті. Нақтырақ ай­­тар болсақ, шығарылған жалпы өнім­нің бағасы – 1,13 трлн теңге болды. 2021 жылмен салыстырғанда 230,7 млрд теңгеге (немесе 25,6 пайызға) артық.

Өткен жылы керами­ка­­лық отқа тө­зім­ді емес кірпіш өн­дірісі – 64,3 па­йызға, силикат және шлак кірпіштері – 18 пайызға, це­мент, бетон немесе тас плит­калар 16,9 пайызға қыс­­қарған. Ал құ­рылыс ері­тін­дісі – 25,1 па­йызға, әрлеу тасы – 7,8 пайызға, гипс – 26,6 пайызға және әртүрлі отқа төзімді құ­ры­лыс бұ­йым­дарының өн­дірісі 38 пайызға арт­қан.

2022 жылдың қаңтар-қара­шасында ішкі нарық­та­ғы отандық өндіріс үлесі 66 пайыз болған деп баға­лай­ды QazIndustry индустрия және экспорт орталығының са­рап­шылары. Бұл 2021 жыл­дың ұқсас кезеңімен са­лыс­тырғанда 8 пайыздық тар­маққа (58 пайыз) жо­ға­ры. Ұйым мамандары екінші жыл қатарынан ішкі на­рық­та­ғы отандық өн­ді­ру­ші­лер сал­­ма­ғы­ның артып келе жат­­қанын айтады.

2022 жылы шетелдік жет­кізушілер Қазақстанға құ­ры­лыс материалдарын жет­кізу көлемін айтар­лық­тай, натуралды мәнде 8 па­йыз­ға дейін қысқартқан. Ақ­ша бойынша импорт ке­зең­ді оң нәти­жемен (3,6 пайыз) аяқтады. Бірақ бұл сек­тордағы қымбатшылық сал­дарынан болды.

«Импортты алмастыру үрдісін сала­да­ғы ресурс тепе-теңдігі бойынша да ба­қылауға болады. 2022 жылы қаңтар-қарашада жеке өнді­ріс үлесі артқан, ал импорт құрылыс материал­да­рының бірнеше түрі бойынша азайған. Мәселен, былтыр ішкі нарықта сатылған құ­растырмалы құрылыс металл конструкцияларының 95,7 пайызы – отандық өнді­рістің өнімі. Бір жыл ішін­де қазақстандық компания үлесі 14,8 пайыз­дық тармаққа артқан. Отқа төзімді цементті, ері­тін­ді­лер­ді және ұқсас қоспа­лар­ды өндіру бойынша рес­пуб­лика зауыттарының үлесі 86,6 па­йызды (өткен кезең­мен салыстырғанда 12,3 па­йыздық тармаққа көбей­ген) құрайды. Дегенмен керамикалық тақта өндірісі аз көлемде: 2022 жылы жер­гі­­лік­ті өндіріс үлесі небәрі 13,5 пайыз болды. Бірақ соның өзі 2021 жылмен са­лыс­­тырғанда (6,1 пайыз) бәрібір жо­ға­ры», деп хабар­лай­ды Energyprom мамандары.

Сарапшылардың ай­туын­­ша, нарық­ты шикі­зат қос­­пасымен, қо­сыл­ған құны төмен өнім­­дер­мен қам­та­ма­сыз етуде қа­зақс­тан­дық өндіру­ші­лер­дің бәсі жоғары. Ал шетелдік жеткізушілер негі­зінен нарыққа сантехника, түрлі кран­дар мен вентильдер, жылыту радиатор­ла­рын жеткізу бойынша ал­дың­ғы қа­тарда.

Құрылыс материал­да­ры­ның қым­бат­тауы 2021 жылы маусымда бас­­тал­ды. 2022 жылы аздап ар­зандау бай­қал­ды, бірақ сон­ша­лықты қатты емес. Құ­рылыс материалдарының қым­бат болуы тұрғын үй бағасына да әсерін тигізді. Бас­пананың бір шаршы мет­рі­не жұм­са­ла­тын орташа шығын мөлшері былтыр 129,1 мыңнан 148,7 мың тең­ге­ге артты.