Қазақстанның теміржол саласы рекордтар жаңартып келеді

«Болашақта Қазақстан Еуразия континентінің маңызды көлік торабы болуы керек. Бұған қол жеткізу үшін теміржол инфрақұрылымын дамытуды және отандық машина жасау салаларын жаңғыртуды жалғастыру қажет»

Қасым-Жомарт Тоқаев, Қазақстан Республикасының Президенті

2024 жыл темір жол машина жасау саласындағы қазақстандық зауыттар үшін өндіріс көлемі бойынша рекордтық жыл болды: 124 локомотив, 2 565 жүк және 122 жолаушы вагоны. Өндіріс көлемінің артуы жылжымалы құрамды жаңартуға және импортқа тәуелділікті азайтуға мүмкіндік берді.

Жыл сайын миллиондаған жолаушылар еліміздің түкпір-түкпіріне саяхат жасап, темір жол машина жасау кәсіпорындары жұмыс орындарын ашып, өңірлерді дамытып, Қазақстанның экономикалық әлеуетін арттыруда.

Еліміздегі темір жолдардың ұзындығы 21 мың шақырымды құрайды, 2024 жылы сол жолдармен 21 миллионға жуық жолаушы мен 430 миллион тоннадан астам жүк тасымалданған.

Соңғы 10 жылда Қазақстанда 600-ге жуық вагон жаңартылды. 2024 жылы 143 жаңа вагон, соның ішінде елімізде шығарылған вагондар пайдалануға берілді, бұл «Қызылорда-Семей», «Астана-Көкшетау», «Павлодар-Алматы», «Павлодар-Туркестан», «Жезқазған-Алматы», «Актөбе-Атырау» және «Маңғыстау-Атырау» бағыттарында тасымалдау сапасын арттыруға мүмкіндік берді.

2025 жылы тағы 226 вагон беріледі деп күтілуде, бұл парктың тозу көрсеткішін 44-тен 38%-ға дейін төмендетіп, жолаушыларға қолайлы жағдай туғызады.

Жаңа вагондар заманауи климаттық бақылау жүйелерімен, жақсартылған дыбыс оқшаулауымен және ыңғайлы ұйықтайтын орындарымен жабдықталған. Бұл ел бойынша саяхаттау ыңғайлы болып, қызмет көрсету деңгейінің жақсарғанының дәлелі.

Темір жол машина жасау көлік инфрақұрылымының дамуына ғана емес, сонымен қатар жұмыс орындарын құру арқылы жұмыссыздықты азайтуға да әсер етеді. Саладағы 60 отандық кәсіпорында 8 мыңға жуық адам жұмыс істейді. 2024 жылы Астана, Қостанай және Екібастұз қалаларында 215 адамды жұмыспен қамтамасыз ететін жаңа өндіріс орындары ашылды.

Алдағы екі жылда Қазақстанда 3000 жаңа жұмыс орнын құруға мүмкіндік беретін 12 инвестициялық жоба жүзеге асырылады. Саладағы жұмысшылардың орташа жалақысы қазірдің өзінде 440 мың теңгені құрап, мамандарға сұраныс артып келеді. Салада шамамен 3500 жаңа кадрлар қажеттілігі бар, оларды даярлау 39 жоғары оқу орны мен 39 колледжде жүргізілуде.

2024 жылы темір жол машина жасау саласына 23,2 млрд теңге инвестиция салынды. Жылжымалы құрамды өндіру көлемі 5 есе өсті. Бұл жаңа зауыттарды іске қосып, импортқа тәуелділікті азайтуға мүмкіндік берді.

2025 жылы Атырау облысында жүк вагондарын өндіру басталады. Зауыттың жобалық қуаттылығы жылына 6000 бірлік құрайды. Мұнда 20 миллиард теңге инвестиция тартылып, 180 жұмыс орны ашылады.

Биыл Жамбыл облысында локомотивтеріне сервистік қызмет көрсететін зауыт іске қосылады, жобалық қуаты – жылына 50 бірлік.

Солтүстік Қазақстан облысында платформалық вагондар мен жолаушылар вагондарын шығару, сондай-ақ тез бұзылатын жүктерді тасымалдауға арналған термос вагондарын шығарудың екінші кезеңі басталады.

Сондай-ақ биылғы жылы Қарағанды облысында дөңгелек жұптары мен Атырауда локомотивтердің тіреу бөренелерінің өндірісі басталады.

Ал 2028 жылға қарай Қазақстанда жаңа буындағы жүк электровоздары пайда болады, оларды өндіру 40%-ға арзанырақ және қолданыстағы үлгілерге қарағанда 20%-ға тиімдірек болады.

Көлік министрлігінің мәліметінше, 2024 жылы 1 400 шақырым теміржол жөнделеді. Қазіргі уақытта 1 100 шақырым жаңа жолдар салынуда, оның ішінде «Достық-Мойынтыда», бұл учаскенің өткізу қабілетін 5 есеге арттырып, халықаралық транзитті жақсартады. Алматы айналмалы темір жолы өңірдің теміржол желісіне түсетін жүктемені азайтады, ал «Дарбаза-Мақтаарал» оңтүстік өңірлерде жаңа көлік байланыстарын жасайды.

Сонымен қатар, «Қызылжар» мен «Мойынты» стансалары арасында теміржол құрылысын салу жоспарлануда, бұл халықтың ұтқырлығын арттырып, көлік логистикасын жеңілдетеді.

Бүгінгі таңда Қазақстанның теміржол машина жасау саласында өндірісті оқшаулау 70%-ға жетеді, бұл сыртқы жеткізілімдерге тәуелділікті төмендетеді. Жаңа кәсіпорындардың ашылуы ел ішінде вагондарды, локомотивтер мен бөлшектерді көбірек өндіруге мүмкіндік беріп, теміржол көлігін сенімді әрі қолжетімді етеді.

Қанат Шарлапаев, ҚР Өнеркәсіп және құрылыс министрі:

«Қазақстанның теміржол саласы рекордтар жаңартып келеді. Өткен жылдың соңындағы 124 локомотив, 2 565 жүк вагоны және 122 жолаушылар вагоны – бұл жай ғана сандар емес, ол экономикалық өсу, жаңа жұмыс орындары мен Қазақстандағы қуатты өндірісіміздің, соның ішінде тәуелсіздігіміздің тірегі. Бүгінде біз вагондар мен локомотивтердің рекордтық санын шығарып қана қоймай, отандық өнеркәсіптің болашағын құрудамыз».

Бұл шаралардың барлығы қазақстандықтардың өмір сүру сапасын жақсартуға бағытталған: жаңа вагондар азаматтарымызды тасымалдауды ыңғайлы етіп, жаңа зауыттар өңір тұрғындарын жұмыспен қамтамасыз етіп, ал инфрақұрылымды жаңғырту саяхат пен бизнес үшін көбірек мүмкіндіктер ашады.